Μέχρι λίγες δεκαετίες πριν, ελάχιστες οικογένειες είχαν μόνο ένα παιδί. Στις μέρες μας, όμως, το φαινόμενο γίνεται όλο και πιο συχνό, για διάφορους λόγους κι έτσι τα μοναχοπαίδια είναι πια αρκετά. Τι ιδιαιτερότητες έχει η ζωή ενός μοναχοπαιδιού και είναι πράγματι πολύ διαφορετική από ενός παιδιού με αδέλφια;

Σαφώς, το κάθε παιδί και η κάθε οικογένεια είναι ξεχωριστή. Όμως, μπορεί να δει κανείς πολλά κοινά στις συνθήκες που μεγαλώνει και αναπτύσσεται ένα μοναχοπαίδι.

Είτε αγόρι, είτε κορίτσι, το μοναχοπαίδι είναι το μόνο μέλος της οικογένειας που ανήκει στην «ομάδα των παιδιών». Αυτό είναι ένα νόμισμα με δύο όψεις. Δηλαδή, μπορεί να σημαίνει ταυτόχρονα, ότι πρακτικά τα παιχνίδια που υπάρχουν στο σπίτι είναι όλα δικά του και δεν χρειάζεται να τα μοιραστεί με κανέναν, αλλά ταυτόχρονα δεν έχει στην καθημερινότητα ένα σύντροφο για τα παιχνίδια του κοντά στην ηλικία του, με παρόμοια ενδιαφέροντα και αντοχές.

Το ίδιο συμβαίνει και στη σχέση του με τους γονείς. Ο χρόνος που έχουν διαθέσιμο, μαζί και οι αντοχές τους, η διάθεσή τους και τα χρήματά τους, για τα παιδιά της οικογένειας, αφιερώνονται ολόκληρα σε εκείνο το ένα παιδί τους. Έτσι, το παιδί αυτό απολαμβάνει να έχει αρκετά κοντά του τους γονείς του, οι οποίοι ασχολούνται μαζί του, του μαθαίνουν πράγματα, παίζουν μαζί του και παρακολουθούν από πολύ κοντά την εξέλιξή του, αλλά και τις ανάγκες του, ώστε να τις ικανοποιούν.

Συχνά, η αρκετή ενασχόληση των γονιών με το μοναχοπαίδι τους, το κάνει να έχει γρήγορη ανάπτυξη, να φτάνει γρήγορα τα αναπτυξιακά ορόσημα, να είναι ένα παιδί εύστροφο και που έχει εξελίξει πολύ τα ταλέντα του. Ταυτόχρονα, όμως, το παιδί αυτό μαθαίνει να λειτουργεί με στόχο να έχει την προσοχή των άλλων, τον έπαινό τους και δυσκολεύεται να δεχτεί την αποτυχία, ακόμη και ως ενήλικας.

Τα μοναχοπαίδια τείνουν να είναι τελειομανή, να κυνηγούν την επιτυχία, που τις περισσότερες φορές το καταφέρνουν, αλλά να δυσκολεύονται πολύ να διαχειριστούν την αποτυχία. Συνήθως, είναι δυναμικοί και ανεξάρτητοι χαρακτήρες, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να είναι εσωστρεφείς και ευαίσθητοι στην κριτική.

Τα μοναχοπαίδια, θα μπορούσε να πει κανείς, ότι έχουν την ευλογία και την κατάρα να είναι τα μόνα παιδιά στην οικογένεια. Έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές έρευνες σχετικά με την προσωπικότητά τους και το πώς επηρεάζει τη μετέπειτα πορεία τους. Υπάρχουν έρευνες που αποδεικνύουν ότι οι επιτυχημένοι επαγγελματίες ή οι πρωτοπόροι επιστήμονες ήταν μοναχοπαίδια, αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν έρευνες που αποκαλύπτουν πόση πίεση ασκείται σε ένα μοναχοπαίδι, που καλείται να σηκώσει όλο το «φορτίο» των γονιών του, που σημαίνει τις προσδοκίες τους, την πίεση και τις αγωνίες τους για το ίδιο.

Παρόλο που οι ταμπέλες «εγωιστής», «κακομαθημένος» και άλλες, δεν σημαίνει ότι χαρακτηρίζουν απαραίτητα τα μοναχοπαίδια, είναι γεγονός ότι, ακόμη και ως ενήλικες, έχουν μια δυσκολία στις σχέσεις τους με τους συνομιλήκους τους, καθώς δεν έχουν βιώσει τις αντίστοιχες φυσικές διεργασίες ως παιδιά. Συχνά είναι πολύ κοινωνικά παιδιά, που αποζητούν την παρέα των άλλων παιδιών, αλλά προτιμούν την παρέα των μεγαλύτερων και ζορίζονται περισσότερο από τους άλλους όταν πρέπει να συμβιβαστούν με τα όρια που απαιτεί η κοινότητα στην οποία ανήκουν, είτε είναι το σχολείο, είτε οι συνάδελφοί τους αργότερα.

Οπωσδήποτε, τα μοναχοπαίδια από μικρά ανήκουν σε ευρύτερες ομάδες, όπως το νηπιαγωγείο, το σχολείο και διάφορες άλλες ομάδες εξωσχολικών δραστηριοτήτων. Εκεί, ένα μοναχοπαίδι μπορεί να αναπτύξει τις κοινωνικές του δεξιότητες και να μην υστερεί σε αυτές, σε σύγκριση με τα άλλα παιδιά. Ακόμη κι αν χρειαστούν λίγο περισσότερο χρόνο, τις περισσότερες φορές δεν έχουν πρόβλημα να προσαρμοστούν και να ακολουθήσουν τους κανόνες της ομάδας και του σχολείου και να καταλάβουν ότι «η δασκάλα είναι για όλα τα παιδιά». Αντίθετα, εκεί που ίσως δυσκολευτεί ένα μοναχοπαίδι είναι στις διαπροσωπικές του σχέσεις με τους κοντινούς του ανθρώπους, πιθανότατα στην ενήλικη ζωή του.

Αυτό που μπορούν να κάνουν οι γονείς, είναι να επιδιώκουν την παρουσία συνομιλήκων του παιδιού τους, όποτε υπάρχει δυνατότητα, να φροντίζουν να το εντάξουν σε ομάδες παιδιών, να βοηθούν έρχεται συχνά σε επαφή με παιδιά και να το βοηθήσουν όσο μπορούν να μάθει να μοιράζεται και να ενδιαφέρεται για τους άλλους.

Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζει το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο μεγαλώνει ένα μοναχοπαίδι, καθώς σε μία κοινωνία επαρχιακή, όπου τα σπίτια είναι ανοιχτά, το ένα δίπλα στο άλλο και τα παιδιά παίζουν στους δρόμους, βοηθά το μοναχοπαίδι να βρεθεί εύκολα με συνομίληκούς του. Αντίθετα, ένα παιδί σε μια μεγάλη πόλη που ζει μέσα σε ένα διαμέρισμα, συχνά εξαρτάται από τον γονιό του, ο οποίος θα πρέπει να το μεταφέρει με το αυτοκίνητο στο σπίτι των φίλων του για παιχνίδι. Έτσι, η πρόσβαση σε χώρους με παιδιά είναι πιο δύσκολη.

Το βασικότερο είναι να μην πέφτουν στην παγίδα να βλέπουν το μοναδικό τους παιδί ως προέκταση του εαυτού τους, ανταμοιβή των κόπων τους ή πολύτιμη επένδυσή τους για το μέλλον. Αυτές οι παγίδες είναι λιγότερο επικίνδυνες για τους γονείς που έχουν περισσότερα από ένα παιδί, αφού η ίδια η ζωή τους διδάσκει ότι το κάθε παιδί τους έχει τη δική του προσωπικότητα, είναι διαφορετικό και έτσι μαθαίνουν κι εκείνοι να το αποδέχονται όπως είναι. Όσο περισσότερο αποδεκτό γίνει ένα μοναχοπαίδι για τη δική του προσωπικότητα, τόσο λιγότερα «βάρη» θα κουβαλάει στην πορεία του για την ανακάλυψη του εαυτού του, της ύπαρξής του και της σχέσης του με τους άλλους.

Ημερ/νία δημοσίευσης: 3 Απριλίου 2011