Αρχική σελίδα 1 - 3 ετών Όταν τα κυριεύει η ντροπή…

Όταν τα κυριεύει η ντροπή…

Κρύβεται πίσω από τα πόδια της μαμάς του, μένει αμίλητο όταν το ρωτούν τι κάνει, κοιτάζει το πάτωμα ή τους γονείς του και τα μάγουλά του κοκκινίζουν. Δεν πλησιάζει τα άλλα παιδιά στο πάρτι, ενώ λέει στη μαμά να ζητήσει το αναψυκτικό του. Τα χέρια του σφίγγουν σε γροθιές ή παίζουν αδέξια με τα ρούχα του. Οι παραπάνω συμπεριφορές  ανήκουν σε ένα παιδί που βιώνει ένα «μίγμα» συναισθημάτων, όπως ανησυχία, άγχος, διέγερση, νευρικότητα, ένταση, ενδιαφέρον, ανασφάλεια, διστακτικότητα. Αντιφατικά συναισθήματα, που «αναμιγνύονται» και δίνουν το συναίσθημα που έχουμε ονομάσει «ντροπή».

Όλα τα παιδιά περνούν φάσεις της ζωής τους, στις οποίες ντρέπονται λίγο ή πολύ. Συχνά αυτές οι περίοδοι συμπίπτουν με αλλαγές, όπως ένα καινούριο σχολείο, ένα περιβάλλον ή ένας χώρο που δεν έχουν ξαναβρεθεί, καταστάσεις που δεν έχουν συνηθίσει, αναπτυξιακά στάδια που τα κάνουν πιο ευάλωτα, κ.α. Είναι αναμενόμενο ένα «πρωτάκι» να κρύβεται πίσω από τα πόδια της μαμάς την πρώτη μέρα στο σχολείο ή σε ένα πάρτι με παιδιά που δεν γνωρίζει. Επίσης, υπάρχουν περίοδοι που η ανάπτυξη αυτή καθαυτή του παιδιού, όπως η είσοδος στην εφηβεία, του προκαλεί αρκετή εσωτερική αναστάτωση, ώστε είναι περισσότερο συναισθηματικά επιβαρυμένο και πιο ευάλωτο να αναπτύξει ντροπαλή συμπεριφορά.

Σε γενικές γραμμές, η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που ανήκει στο φάσμα των φυσιολογικών συναισθημάτων και προκαλεί συμπεριφορές συστολής και απόσυρσης. Οφείλεται κυρίως στην προσωπικότητα κάθε παιδιού, αλλά και στον τρόπο που έχει μεγαλώσει. Δηλαδή, το κάθε παιδί έχει τον δικό του ξεχωριστό χαρακτήρα, που είτε το κάνει να είναι πιο ανοιχτό στους άλλους, ευπροσάρμοστο σε νέες συνθήκες και λιγότερο ευαίσθητο στο στρες, είτε πιο διστακτικό, πιο άκαμπτο σε κάτι καινούριο και πιο ευαίσθητο σε πιέσεις. Ο τρόπος που έχει μάθει, επίσης, ένα παιδί να αντιμετωπίζει διάφορες καταστάσεις ή οι ευκαιρίες που είχε να εξασκήσει την προσαρμοστικότητά του σε αυτές, καθορίζει αρκετά τη συμπεριφορά του. Για παράδειγμα, ένα παιδί που έχει συνηθίσει να βρίσκεται σε ομάδες πολλών ατόμων και είχε πολλές ευκαιρίες να «εξασκηθεί» σε γνωριμίες με νέα άτομα και περιβάλλοντα, θα έχει περισσότερη άνεση από ένα παιδί που τα μέρη και τα άτομα που συναναστρέφεται είναι περιορισμένα. Σημαντικό ρόλο παίζει, επίσης, και η στάση του γονιού σε νέες καταστάσεις, αφού το παιδί μαθαίνει να υιοθετεί τη συμπεριφορά του.

Η ντροπή δεν αποτελεί από μόνη της κάποιο πρόβλημα και είναι απλά ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα που υπάρχει σε μεγαλύτερο βαθμό σε κάποια παιδιά. Συχνά, όμως, δημιουργεί κάποια πρακτικά προβλήματα και είναι πηγή μιας συμπεριφοράς που εμποδίζει για λίγο την κοινωνική συνδιαλλαγή του παιδιού. Ας πούμε, ένα παιδί που ντρέπεται πολύ σε μια παρέα, τελικά δεν θα συμμετάσχει στο παιχνίδι ή μέσα στην τάξη ίσως δεν απαντήσει στη δασκάλα, παρόλο που γνωρίζει το μάθημα. Επιθυμητό είναι, λοιπόν, να ξεπερνιέται η συμπεριφορά που προκαλεί το αίσθημα της ντροπής, και το παιδί να βρίσκει τη δική του ισορροπία στις διάφορες καταστάσεις.

Αυτό που πρέπει να έχουν υπόψη τους οι γονείς, είναι ότι η ντροπή είναι φυσιολογικό συναίσθημα και ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του παιδιού τους. Επίσης, ότι ορισμένες φορές τα παιδιά που θα βρεθούν σε νέες καταστάσεις, έχουν ανάγκη να κλειστούν λίγο στον εαυτό τους για να συγκροτήσουν τις δυνάμεις τους, να κερδίσουν λίγο χρόνο για να εξοικειωθούν με όσα διαδραματίζονται και μετά να μπορέσουν να κάνουν ένα παραπάνω βήμα. Οι γονείς, αυτό που πρέπει να κάνουν, είναι να μην πιέσουν το παιδί, να του δώσουν τον χρόνο του και στη συνέχεια, εάν δεν προχωρήσει το ίδιο να ξεπεράσει την εσωστρεφή συμπεριφορά του, να το διευκολύνουν με διακριτικό τρόπο να νιώσει άνετα και να προχωρήσει κι αυτό λειτουργικά στην ομάδα. Ο γονιός θα πρέπει να σεβαστεί την ιδιαιτερότητα του παιδιού, να μην το χαρακτηρίζει με την ταμπέλα του «ντροπαλού» και φυσικά  να μην το αποδοκιμάζει. Αντίθετα, θα πρέπει να το ενθαρρύνει και να το επαινεί όταν ξεπερνά τα εμπόδια. Ίσως χρειαστεί να του δημιουργήσει κάποιες φορές κατάλληλες συνθήκες, για να εξοικειωθεί με καταστάσεις που το δυσκολεύουν. Για παράδειγμα, μπορεί να επισκεφτεί μαζί του το σχολείο πριν την ημέρα που αυτό ξεκινά και να γνωρίσει τη δασκάλα ή να φέρει το παιδί σε επαφή με μικρότερες ομάδες παιδιών στην αρχή ώστε η πίεση να είναι μικρότερη και το παιδί να αποκτήσει αυτοπεποίθηση.

Ας μην ξεχνάμε, ότι ακόμα και οι ενήλικες δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σε νέες καταστάσεις και ότι όσο μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση έχει ένα παιδί, τόσο πιο εύκολα θα προσαρμοστεί και θα βρει τρόπους να ξεπεράσει τους δισταγμούς του. Γι’ αυτό οι γονείς θα πρέπει να ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση του, να δείξουν στο παιδί ότι δεν έχει κανένα λόγο να ανησυχεί για κάτι και ότι δεν το κρίνει κανείς για το τι θα πει και πώς θα συμπεριφερθεί. Συχνά ο φόβος της κακής κριτικής είναι η πηγή της ντροπαλής συμπεριφοράς κι έτσι ένα παιδί που έχει απελευθερωθεί αρκετά από το άγχος που σχετίζεται με το «πώς θα με κρίνουν οι άλλοι», είναι πιο αυθόρμητο, πιο εξωστρεφές, δεν φοβάται τα λάθη και έχει ως σημαντικό εφόδιο την εμπιστοσύνη στον εαυτό του.