Το μωράκι όταν γεννιέται, αλλά και για λίγους μήνες μετά, δεν μπορεί να κατανοήσει ότι είναι ξεχωριστό άτομο και νομίζει ότι η μαμά κι εκείνο είναι «ένα πράγμα». Ίσως δυσνόητο για τους ενήλικες, αλλά όχι τόσο παράξενο, αφού από τη σύλληψή του μέχρι και τους 9 μήνες της ανάπτυξής του στη μήτρα της μητέρας, το έμβρυο ζούσε πλήρως συνδεδεμένο και εξαρτημένο από εκείνη. Οι δυο τους ζούσαν μια μυστηριώδη σχέση και αλληλεπίδραση, που ακόμη αποτελεί αντικείμενο έρευνας και αποκωδικοποίησης για τους ερευνητές. Είναι επόμενο, λοιπόν, η ένωση αυτή να μην είναι μόνο σωματική, αλλά και γνωστική.

Το νεογέννητο μωρό, γνωρίζει μόνο το «εμείς», έχει βιώσει μόνο να συνυπάρχει με τη μητέρα μέσα στο σώμα της. Με τη γέννηση γίνεται ο σωματικός αποχωρισμός της θαυμαστής αυτής ένωσης και αυτό είναι μόνο η αρχή. Οι αισθήσεις του αρχίζουν να δέχονται τα ερεθίσματα του εξωτερικού κόσμου και μπαίνουν τα πρώτα λιθαράκια στη συγκρότηση της ξεχωριστής του πια ψυχοσωματικής οντότητας. Το μωράκι έχει ανάγκη να νιώθει την αγκαλιά της μαμάς του και να κάνει μικρά-μικρά βήματα κάθε φορά προς την επίγνωση της ατομικότητάς του. Η αγκαλιά της μαμάς,  ο θηλασμός, το χάδι, η φροντίδα, η επικοινωνία με τη μαμά, βοηθούν το μωρό να αντιμετωπίσει αυτό που συμβαίνει και να εξελιχτεί στη νέα αυτή πραγματικότητα. Φυσικά, η εξάρτησή του εξακολουθεί να είναι μεγάλη και η αυτονομία του εξαιρετικά περιορισμένη. Ο αποχωρισμός αυτός είναι μια πολυσύνθετη διαδικασία που κρατάει πάρα πολύ καιρό.

Το μωρό μέχρι περίπου 6 μηνών, δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι είναι ξεχωριστό άτομο από τη μαμά του και ότι έχει δικά του συναισθήματα και δικό του ψυχικό χώρο. Ούτε, φυσικά, ότι η μαμά έχει αντίστοιχα δικά της, διαφορετικά συναισθήματα και βούληση. Σωματικά, ήδη από τους 3 μήνες περίπου έχει αρχίσει να περιεργάζεται με περιέργεια τα χέρια και τα πόδια του και αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι μπορεί το ίδιο να τα κουνήσει. Αρχίζει να ανακαλύπτει σιγά-σιγά το σώμα του. Από τους 6 μήνες περίπου και μετά, έχει αρχίσει να κατανοεί τα όρια του σώματός του και ότι είναι ξεχωριστή οντότητα από τη μαμά. Δεν είναι τυχαίο ότι κάπου στους 7-8 μήνες κάνει την εμφάνισή του ξαφνικά και έντονα το «άγχος του αποχωρισμού», η αγωνία που ζει το μωρό όταν δε βλέπει τη μαμά του. Η μαμά μπορεί να πήγε για 30 δευτερόλεπτα στο διπλανό δωμάτιο, αλλά το μωρό που συνειδητοποιεί ότι το ίδιο και η μαμά δεν είναι τελικά «ένα», αναπτύσσει τον φόβο της απώλειάς της. Αυτό οξύνεται καθώς το μωρό δεν μπορεί να σκεφτεί το μέλλον, ότι δηλαδή η μαμά σε λίγο θα γυρίσει, αλλά ζει αποκλειστικά στο παρόν.

Στην πορεία του από αυτή την ηλικία μέχρι και τα 2-3 χρόνια περίπου, το παιδί κατανοεί πια ότι είναι ξεχωριστό άτομο και το άγχος του αποχωρισμού εξασθενεί. Εξακολουθεί, όμως, να μην μπορεί να καταλάβει ότι τα συναισθήματά του βρίσκονται στον δικό του ψυχικό χώρο και ότι οι άλλοι άνθρωποι, είτε μεγάλοι είτε συνομήλικοί του, έχουν τα δικά τους διαφορετικά συναισθήματα και σκέψεις. Αυτό θα το κατανοήσει σταδιακά, μέχρι την ηλικία των 5-6 ετών, όταν και θα έχει σχεδόν πλήρη επίγνωση του εαυτού του.

Ως γονείς, μπορείτε να βοηθήσετε την πορεία προς την επίγνωση του ψυχοσωματικού εαυτού του παιδιού με διάφορους τρόπους. Χρησιμοποιήστε από νωρίς το όνομά του, αφού αντιλαμβάνεται ότι αναφέρεστε σε εκείνο όταν το ακούει, από τον 4-5 κιόλας μήνα. Όταν είναι μικρό, μπορείτε να δείχνετε τα διάφορα μέρη του σώματός του και να τα ονομάζετε π.χ. «η μυτούλα της Μαρίας» ή «η μυτούλα σου».  Όταν αρχίσει να μιλάει μπορείτε να τα λέτε μαζί. Δείχνετε και τα δικά σας μέρη του σώματος, για να κατανοήσει τη διαφορά, π.χ. «αυτή είναι η μυτούλα της μαμάς». Πηγαίνετε μπροστά σε έναν καθρέπτη και κάντε γκριμάτσες και κινήσεις κοιτάζοντας τα είδωλά σας. Κοιτάζετε μαζί διάφορες φωτογραφίες του, όπως όταν ήταν πιο μικρό, από τη βάφτισή του ή πρόσφατες φωτογραφίες και δείχνετε με το δάχτυλο και κατονομάζετε το ίδιο και τα άλλα άτομα που απεικονίζονται. Κολλήστε στον τοίχο του διάφορες φωτογραφίες από στιγμές μαζί με την οικογένεια ή στο νηπιαγωγείο. Εκφράστε εσείς με λέξεις τα συναισθήματά του, π.χ. «βλέπω ότι είσαι χαρούμενος, σου άρεσε η βόλτα;» ή «καταλαβαίνω ότι στεναχωριέσαι». Έτσι θα το βοηθήσετε να μάθει να ταυτοποιεί και να εκφράζει και το ίδιο το συναίσθημά του και να το επεξεργάζεται καλύτερα μέσα του. Ενθαρρύνετέ το να αναλαμβάνει μικρές ευθύνες, όπως να μαζεύει τα παιχνίδια του και ενισχύστε την ανεξαρτησία του, αφήνοντάς το να ανακαλύπτει τον κόσμο και τις ικανότητές του. Δώστε του μικρές επιλογές για όσα αφορούν τον εαυτό του, π.χ. να διαλέξει ανάμεσα σε δύο μπλουζάκια ποιό προτιμά να φορέσει ή ανάμεσα σε δύο παιχνίδια για να παίξετε. Με όλους αυτούς τους τρόπους το βοηθάτε να ανακαλύψει τον εαυτό του και να τον αγαπήσει, να έχει αυτοπεποίθηση και να βρει τη θέση του ως άτομο στο στενό και σταδιακά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.