Αρχική σελίδα ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Δεν θέλει να χάνει ποτέ; Πώς να το συμφιλιώσετε με την πραγματικότητα!

Δεν θέλει να χάνει ποτέ; Πώς να το συμφιλιώσετε με την πραγματικότητα!

Τα περισσότερα παιδιά, πραγματικά, δεν θέλουν να χάνουν! Το αίσθημα του ανταγωνισμού καλά κρατεί και είτε πρόκειται για έναν αγώνα δρόμου μέχρι την εξώπορτα ανάμεσα σε αδέρφια, είτε για ένα επιτραπέζιο παιχνίδι με φίλους ή τους γονείς, είτε για το ποιός φόρεσε πιο γρήγορα τα παπούτσια του, το παιδί σας έχει μεγάλη δυσκολία να χάνει. 

Όταν συμβαίνει να χάνει, εκνευρίζεται, θυμώνει, ίσως αντιδρά βίαια ή αρνείται να δεχτεί ότι δεν είναι πρώτο και μπορεί ακόμα να απειλήσει ότι «εγώ δεν ξαναπαίζω!». Η προσχολική ηλικία, ιδιαίτερα, όταν και το παιδί επεκτείνει τους ορίζοντές του, ανακαλύπτει τις ικανότητές του και τον εαυτό του και ανήκει πλέον σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες, έχει πολύ έντονο το στοιχείο του ανταγωνισμού. Υπάρχει η έντονη ανάγκης του κάθε παιδιού για την πρωτιά, που σημαίνει κατά βάθος αναμφισβήτητη αναγνώριση από τους άλλους και που θα του δώσει μια πολύ καλή (ιδανικά την πρώτη) θέση στην συνείδηση των γύρω του, είτε πρόκειται για τους γονείς, τα αδέρφια, τη δασκάλα, τους φίλους κτλ. Και φυσικά, του δίνει τον έπαινο και τον έμπρακτο θαυμασμό των άλλων.

Σε ένα βαθμό, η τάση αυτή είναι φυσιολογική και αναμενόμενη και ανήκει στην αναζήτηση των ισορροπιών μέσα στο κάθε παιδί, που καλείται ενώ διαρκώς αναπτύσσεται, να απαντά στο υπαρξιακό ερώτημα «ποιός είμαι;», «τι είμαι;», «ποιά η σχέση μου με τους άλλους;». Σε αρκετά παιδιά, όμως, είναι αρκετά διογκωμένη. Έτσι, δυσκολεύονται πολύ να δεχτούν ότι έχασαν π.χ. σε ένα παιχνίδι, ότι ήρθαν δεύτεροι και όχι πρώτοι και ότι δεν ήταν τέλειοι και άριστοι, στο παιχνίδι ή στην κάθε δραστηριότητα. Αυτό, δε σχετίζεται απόλυτα με την επίδοση των μαθητών στη σχολική ηλικία, αφού όπως αναφέρθηκε, η επιδίωξη της πρωτιάς ξεκινάει πολύ πιο πριν σε πιο απλές δραστηριότητες.

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που κάνουν κάποια παιδιά να δυσκολεύονται περισσότερο να δεχτούν ότι έχασαν, από ό,τι κάποια άλλα. Αυτοί μπορεί να είναι στοιχεία της προσωπικότητας, όπως ο εκρηκτικός χαρακτήρας ή η τελειομανία ή το γεγονός ότι δεν είχαν πολλές ευκαιρίες να αποδεχτούν την ήττα τους. Για παράδειγμα, η καθημερινή ζωή σε μια "μικρή κοινωνία" τριών αδερφιών κάνει πιο εύκολα κατανοητό στο παιδί ότι οι πιθανότητες να κερδίσει κάποιος στο «φιδάκι» είναι μοιρασμένες στα τρία και πως το φυσιολογικό είναι να κερδίζουν όλοι εναλλάξ.

Στην είσοδό τους στη σχολική ηλικία, η ανάγκη της πρωτιάς μπορεί να επεκταθεί ως ένα βαθμό και στο ζήτημα της σχολικής επίδοσης και να την επηρεάσει. Αν και δεν υπάρχει ένας νικητής σε κάθε τάξη, δεν αποκλείεται το παιδί να αναπτύξει έντονη ανταγωνιστικότητα έναντι των συμμαθητών του, όπου το «τρόπαιο» είναι ο μεγαλύτερος βαθμός.

Εκεί που θα πρέπει να αναλάβετε δράση είναι όταν παρατηρείτε πως το παιδί επιμένει στην ίδια άσχημη αντίδραση όταν δεν είναι ο (μοναδικός) νικητής, για πολύ καιρό, όταν βλέπετε ότι αυτό αρχίζει να επηρεάζει τις σχέσεις του με τους φίλους του, π.χ. επιμένει για πολύ καιρό ότι «δεν θέλω να ξαναπάμε να παίξω με το Νικολάκη» ή παραιτείται οριστικά από παιχνίδια που έτυχε και δεν του χάρισαν την πρωτιά, από το φόβο να μην χάσει ξανά και χρειαστεί να το αντιμετωπίσει. Κοινώς, όταν αποφεύγει πια το ίδιο το παιχνίδι ή τη δραστηριότητα ή τους ανταγωνιστές, από τον φόβο της ήττας. Έτσι, προστατεύεται και δεν βιώνει το δυσάρεστο γεγονός που είναι ότι δεν κερδίζει, αλλά χάνει την παρέα των φίλων του και τη διασκέδαση του παιχνιδιού. Και το σημαντικότερο, δεν αποδέχεται τη ρεαλιστική πραγματικότητα που θα το ακολουθεί σε όλη του τη ζωή, ότι δηλαδή άλλες φορές χάνουμε και άλλες κερδίζουμε.

Καμιά φορά, η δυσκολία των παιδιών να χάνουν μπορεί να επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες, που ίσως δεν είχατε υπολογίσει. Και ένας από αυτούς και μάλιστα καθοριστικός, είναι η στάση των γονιών. Εάν ανησυχείτε ότι το πιτσιρίκι σας αντιδρά υπερβολικά όταν χάνει, πριν κάνετε οτιδήποτε, αναρωτηθείτε:

  • Μήπως άθελά σας καλλιεργείτε έντονο ανταγωνισμό ανάμεσα στα αδέρφια; Π.χ. για να φύγετε πιο γρήγορα τους λέτε "όποιος βάλει τα παπούτσια του πιο γρήγορα είναι νικητής"; Αυτό δεν είναι κακό, αλλά παρατηρήστε τι αντίκτυπο έχει στο κάθε παιδί σας. Μήπως έτσι δημιουργείται έντονος ανταγωνισμός και πάντα αυτή η διαδικασία αφήνει τον δεύτερο αρκετά στρεσαρισμένο;
  • Μήπως είναι και δικό σας στοιχείο ότι δυσκολεύεστε να χάνετε; Όχι βέβαια στα «αμελητέα» ζητήματα που ενοχλούν τα παιδιά (π.χ. τα παιχνίδια), αλλά στη δουλειά σας και στη δική σας ενήλικη καθημερινότητα;
  • Μήπως η ευγενής άμιλλα ανάμεσα στα αδέρφια έχει ξεφύγει λίγο από τα όρια και ο νικητής εκμεταλλεύεται το γεγονός και «μειώνει» ή χλευάζει τον χαμένο;
  • Παίζουν τα παιδιά δίκαια; Εσείς;
  • Τέλος, μήπως δίνετε περισσότερη αξία στο τελικό αποτέλεσμα από τη διαδικασία; Στη νίκη αντί στη διασκέδαση που προσφέρει το ίδιο το παιχνίδι; Στο αν το παιδί θα βάλει καλάθι στο μπάσκετ, αντί για τα οφέλη για την υγεία του και την κοινωνικοποίησή του;

Μία αιτία που κάνει τα παιδιά να νιώθουν πολύ δυσάρεστα όταν χάνουν, είναι η χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση. Και εσείς οι γονείς είστε οι σημαντικότεροι "κριτές" τους. Σας κοιτάζουν στα μάτια και ακόμη κι αν δεν μιλάτε, μπορούν να αποκωδικοποιήσουν την αποδοχή ή την αποδοκιμασία σας. Έχετε, λοιπόν, μεγάλη επίδραση πάνω τους για να τα βοηθήσετε να αποδεχτούν τον εαυτό τους και τις ήττες τους.

 

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε:

  • Όταν παίζετε ή ασχολείστε μια δραστηριότητα, επιμείνετε στο πόσο διασκεδαστικό είναι και πόσο σας αρέσει π.χ. να παίζετε μαζί. Βοηθήστε το με την κουβέντα, να ανακαλύψει κι εκείνο την ευχαρίστηση της διαδικασίας, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.
  • Όταν χάσετε εσείς, συγχαρείτε το, αλλά δείξτε ότι δεν στενοχωριέστε που χάσατε, αντίθετα πείτε «μπορεί να έχασα, αλλά διασκέδασα πολύ που έπαιξα μαζί σου».
  • Όταν παίζετε οι δυο σας με το παιδί, στα παιχνίδια τύχης δεν μπορείτε να κάνετε πολλά, αλλά σε όσα θέλουν ικανότητες, ασφαλώς υπερτερείτε. Αφήστε το να κερδίσει, αλλά με μέτρο, αφήστε το να χάσει, πάλι με μέτρο. Κρατήστε μια ισορροπία και φέρτε το στη θέση του νικητή, αλλά και του χαμένου.
  • Όταν παίζουν τα παιδιά μεταξύ τους, συγχαρείτε τον νικητή, αλλά και όλους τους υπόλοιπους για την προσπάθεια. Μην υπερεκτιμάτε ούτε τη νίκη, ούτε την ήττα, μην το παρακάνετε ούτε με τον νικητή, ούτε με τους χαμένους.
  • Διδάξτε πόσο μεγάλη σημασία έχει η προσπάθεια και η πρόοδος, ανεξάρτητα από το αν τελικά έφεραν τη νίκη.
  • Θυμηθείτε πως πάντα αξίζει ένα «μπράβο» η προσπάθεια, το δίκαιο παιχνίδι και η πρόοδος, ανεξάρτητα από τη νίκη.

Με τις μικρές σας παρεμβάσεις, θα βοηθήσετε το παιδί σας να διαχειριστεί το γεγονός της ήττας και τα συναισθήματά του και να αποκτήσει αυτοπεποίθηση στη ζωή του και επιμονή στην καλή προσπάθεια. Μην ξεχνάτε, ότι ο καλύτερος τρόπος για να γίνει αυτό, είναι να μη χάνετε από τα χείλη σας το χαμόγελό σας!

 

 

Ημερ/νία δημοσίευσης: 8 Απριλίου 2011

Διαβάστε επίσης...