Τα παιδιά σε κάθε ηλικία επιζητούν, είτε μας το δείχνουν είτε όχι, την αποδοχή και την επιδοκιμασία των άλλων. Έχει πολύ μεγάλη σημασία για αυτά η γνώμη που έχουν για εκείνα οι γονείς και αργότερα οι δάσκαλοι και οι φίλοι τους. Ο έπαινος και η επιβράβευση είναι εξαιρετικά ευχάριστες εμπειρίες που προσφέρουν στο παιδί δυνατά συναισθήματα σιγουριάς, χαράς, ικανοποίησης, ευχαρίστησης και υγιούς υπερηφάνειας.

Το παιδί μέσω της επιβράβευσης παίρνει δύναμη και συνεχίζει το δύσκολο έργο της ανάπτυξης της προσωπικότητάς του, της αναγνώρισης του εαυτού του και της ένταξής του στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Εσείς οι γονείς έχετε από την αρχή της ζωής του μωρού σας την πρωταγωνιστική θέση. Το μικρό μωράκι, εκτός από φαγητό και ύπνο, το μόνο που ζητάει είναι να νιώσει είναι ότι το αγαπάτε και του το δείχνετε. Όσο μεγαλώνει και αναπτύσσει πληρέστερη κοινωνική σχέση μαζί σας, θα διαπιστώσετε ότι θα προσπαθεί να σας κάνει να γελάσετε και γενικά να αποκριθείτε θετικά στις ενέργειές του. Έχετε υπόψη σας ότι η επιβράβευση και το «μπράβο!» έχουν καθοριστική σημασία στις προσπάθειές του να κατακτήσει νέες δεξιότητες, π.χ. όταν προσπαθεί να κάνει τα πρώτα του βήματα. Το πλατύ του χαμόγελο οφείλεται σε ένα βαθμό γιατί χαίρεται και το ίδιο για την επιτυχία του, αλλά κυρίως γιατί βλέπει εσάς να χαίρεστε και να το καμαρώνετε. Επειδή ερμηνεύει τον κόσμο κυρίως μέσα από εσάς και τις αντιδράσεις σας, από τη δική σας χαρά θα νιώσει πόσο σημαντικό ήταν αυτό που πέτυχε.

Τα μικρά παιδιά επιθυμούν τόσο πολύ να έχουν καλή σχέση με τους γονείς, αφού κατανοούν την εξάρτησή τους από αυτούς, που η επιβράβευση και ο έπαινός τους είναι κάτι που επιδιώκουν έντονα και τα κάνει να αισθάνονται ασφάλεια. Όσο μεγαλώνουν, όμως, αρχίζουν να χρησιμοποιούν παράδοξους τρόπους για να τα αποσπάσουν. Συχνά με την κακή συμπεριφορά τους δοκιμάζουν τους γονείς, για να δουν εάν θα εξακολουθήσουν να έχουν την εύνοιά τους. Προσπαθούν να ανακαλύψουν σε ποιές περιπτώσεις τα επιβραβεύουν οι γονείς και σε ποιές όχι. Όταν κάνουν μια αταξία σκόπιμα, π.χ. πετάνε κάτω το φαγητό τους ή χτυπούν κάποιο άλλο παιδί μπροστά σας, προσπαθούν να εκβιάσουν συχνά έναν έπαινο. Εκεί η αντίδραση του γονιού είναι καθοριστική. Όταν ο γονιός κοιτάξει αυστηρά το μικρό και του πει «δεν ήταν καθόλου σωστό αυτό που έκανες», αντί να το επιβραβεύσει, εκείνο καταλαβαίνει πως κάποιες πράξεις και συμπεριφορές δεν επιβραβεύονται σε καμία περίπτωση και ότι το οδηγούν πιο μακριά από αυτό που επιδιώκει. Η στέρηση του επαίνου του δίνει σημαντικό κίνητρο να ακολουθεί την κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά.

Όσο σημαντικό είναι ο γονιός να μην επαινεί τη μη αποδεκτή συμπεριφορά, τόσο σημαντικό είναι να μην ξεχνά να επιβραβεύει και να επαινεί κάθε καλή συμπεριφορά του παιδιού και ιδιαίτερα την αυθόρμητη. Η ανταμοιβή αυτή είναι ικανοποίηση για το παιδί, που αναγνωρίστηκε η καλή του συμπεριφορά και κίνητρο να την εμπεδώσει και να την ακολουθεί. Για ένα μωρό ή μικρό παιδί, επιβράβευση μπορεί να είναι κυρίως κάτι μη υλικό, όπως ένα ζεστό χαμόγελο της μαμάς και του μπαμπά, το περήφανο βλέμμα τους, μια αγκαλιά. Εκφράστε την επιβράβευση με λόγια, όπως «μπράβο, αγάπη μου, η μαμά είναι πολύ χαρούμενη και περήφανη για σένα». Μία παγίδα υπάρχει σε αυτόν τον κύκλο δράσης-αντίδρασης. Εάν θέλετε να έχει τη σωστή βαρύτητα ο έπαινος και η επιβράβευση και σιγά-σιγά το παιδί να συμπεριφέρεται σωστά επειδή κατανοεί ότι έτσι είναι καλύτερη η ζωή όλων, και όχι να έχει την επιβράβευση ως αυτοσκοπό, φροντίστε τα όμορφα λόγια και οι εκδηλώσεις επιδοκιμασίας προς το παιδί σας να μη γίνονται μόνο αυτές τις στιγμές, αλλά και άλλες φορές, που δεν συνδέονται άμεσα με μια συμπεριφορά. Αγκαλιάστε αυθόρμητα και δώστε θετικούς χαρακτηρισμούς στο παιδί σας, όπως «τι γλυκό παιδάκι που έχω εγώ» οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, για να του δείξετε ότι η αγάπη και τα θετικά συναισθήματα από τη μεριά σας υπάρχουν ανεξάρτητα από την καλή ή την κακή συμπεριφορά. Θα πρέπει να γίνει σαφές τόσο σε εσάς, όσο και στο παιδί, ότι αυτό που θα πρέπει να κρίνετε θετικά ή αρνητικά είναι η συμπεριφορά και όχι το πρόσωπο, το ίδιο το παιδί δηλαδή. Είναι πολύ διαφορετικό να πείτε στο παιδί «είσαι απαράδεκτος» από το να πείτε «αυτό που έκανες ήταν απαράδεκτο».

Όσο το παιδί μεγαλώνει και βγαίνει περισσότερο στον κόσμο, αρχίζει να έχει σημασία η επιβράβευση της δασκάλας και αργότερα των φίλων του. Οι γονείς, όμως, πάντοτε αποτελούν τους πρώτους στη λίστα του. Ακόμα και στην περίοδο της εφηβείας, που τα παιδιά ακονίζουν τα νύχια τους για καβγά με τους γονείς τους και δείχνουν να δίνουν αξία μόνο σε ό,τι λένε οι φίλοι τους ή άλλοι άνθρωποι, εσείς δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι κάτω από όλα αυτά υπάρχει η αγωνία του εφήβου και η δίψα του για τη δική σας αναγνώριση και επιβράβευση, που σε αυτή τη δύσκολη περίοδο έχει καλυφθεί από την απόρριψη της γνώμης σας και την υπαρξιακή αναζήτηση.

Η επιβράβευση, όμως, κάνει θαύματα! Ο έπαινος και η υπερηφάνεια του γονιού βοηθά το βρέφος να κατακτά γρήγορα τα αναπτυξιακά ορόσημα. Βοηθά τον «αντάρτη» 2 ή 3 ετών να ακολουθήσει κάποιους κανόνες και να τους ενσωματώσει στη ζωή του. Εκεί θα χρειαστούν περισσότερα από την αγκαλιά σας. Θα διαπιστώσετε με έκπληξη ότι το μικρό πιτσιρίκι σας μπορεί να σταματήσει μαχαίρι τη γκρίνια του και την άρνηση να μην πλύνει τα χέρια του πριν το φαγητό, εάν του υποσχεθείτε ότι αφού το κάνει θα κολλήσετε στα ρούχα του ένα αυτοκόλλητο με τον αγαπημένο του ήρωα ή ότι θα του φουσκώσετε ένα μπαλόνι. Θα κάνετε πολύ χαρούμενο και περήφανο το μικρό αγοράκι σας όταν το επιβραβεύσετε με ένα καινούριο αυτοκινητάκι, αφού διαπιστώσετε ότι μοιράζεται πρόθυμα τα παιχνίδια του με την αδελφούλα του τις τελευταίες ημέρες και θα του διδάξετε ότι η καλή του συμπεριφορά αναγνωρίζεται. Ως επιβράβευση μπορείτε να χρησιμοποιήσετε οτιδήποτε γνωρίζετε ότι αρέσει στο παιδί σας, που σχετίζεται αρκετά με την ηλικία. Στις μικρές ηλικίες, ένα φιλάκι, ένα αυτοκολλητάκι, ένα μπαλόνι, ένα λουλουδάκι ή ένα μολυβάκι μπορεί να κάνει μια χαρά τη δουλειά. Όσο τα παιδιά μεγαλώνουν θα πρέπει να επιστρατεύσετε περισσότερα, όπως ένα μικρό παιχνίδι, ένα αυτοκινητάκι, ένα αγαπημένο φαγητό, μια ταινία. Μην ξεχνάτε ότι αυτό που θα χαρεί πιο πολύ ένα παιδί θα είναι μια παρτίδα επιτραπέζιου παιχνιδιού μαζί σας ή μια βόλτα ή γενικά το να του αφιερώσετε λίγο από τον χρόνο σας.

Σκεφτείτε τρόπους επιβράβευσης που ικανοποιούν το δικό σας παιδί και χρησιμοποιήστε τους. Αναλογιστείτε πόσο σημαντική είναι η επιβράβευση σε όλες τις ηλικίες, αφού ακόμα και οι ενήλικες την αναζητούν. Δώστε την απλόχερα στο παιδί σας και θα δείτε την προθυμία του για καλή συμπεριφορά να μεγαλώνει και το χαμόγελό του να λάμπει περισσότερο!