Αρχική σελίδα ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Βοηθήστε το παιδί σας να παίρνει τις σωστές αποφάσεις

Βοηθήστε το παιδί σας να παίρνει τις σωστές αποφάσεις

Ακόμη και τα μικρά παιδιά καλούνται συχνά να πάρουν κάποιες αποφάσεις, όπως με ποιο φίλο να παίξουν, τι χόμπι να ακολουθήσουν ή αν θα δεχτούν μια πρόταση σε πάρτι. Τα ζητήματα αυτά μπορεί να φαίνονται ιδιαίτερα απλά, όμως η διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στην ανάπτυξη του παιδιού.

Το να δίνουμε τη δυνατότητα στα παιδιά να αποφασίζουν για τον εαυτό τους είναι η βάση για να αναπτυχθούν ανεξάρτητες και υπεύθυνες προσωπικότητες. Ήδη, ξεκινώντας το σχολείο, τα παιδιά αναλαμβάνουν να αποφασίσουν για τις ενέργειες, τις συμπεριφορές και τις επιλογές τους μόνα τους, αφού οι γονείς δεν είναι πια εκεί.

 

Πού στηρίζονται οι αποφάσεις και πώς η διαδικασία ωφελεί τα παιδιά;

Γενικότερα, οι αποφάσεις των ανθρώπων βασίζονται στις αρχές και τις αξίες τους ή αλλιώς στην εικόνα που έχουν για τον κόσμο. Οι ενέργειες που ακολουθούν την απόφαση, έχουν συνέπειες, όπως επίσης επιτυγχάνουν στόχους. Και τέλος, η συμπεριφορά είναι συχνά ένα αποτέλεσμα αποφάσεων.

Όταν τα παιδιά αποφασίζουν για τον εαυτό τους ενισχύεται η αυτοεκτίμησή τους, νιώθουν ανεξάρτητα και ωριμάζουν, αφού αποκτούν εμπειρίες. Μαθαίνουν από τα λάθη τους ή απολαμβάνουν τα καλά αποτελέσματα μιας καλής και σωστής απόφασης.

Τα παιδιά που αποφασίζουν για τον εαυτό τους έχουν πιο ισχυρή αυτοπεποίθηση και δεν επηρεάζονται εύκολα από τους συνομιλήκους τους, αλλά αποκτούν ισότιμες και σταθερές σχέσεις.

Η λήψη μιας απόφασης είναι μια σύνθετη εγκεφαλική και ψυχολογική διαδικασία. Μέσα από αυτήν, τα παιδιά γίνονται πιο δημιουργικά και επεκτείνουν τους ορίζοντες της σκέψης τους. Αντίθετα, τα παιδιά που τους επιβάλλεται να ενεργούν ακολουθώντας «τυφλά» κάποιους κανόνες, χωρίς να υπάρχει αιτιολόγηση, παύουν να σκέφτονται και να αναρωτιούνται για το ποιες αξίες βρίσκονται πίσω από τους κανόνες αυτούς.

Τα παιδιά που ενθαρρύνονται να έχουν άποψη και να την αιτιολογούν είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν σωστή κρίση και συγκροτημένη συμπεριφορά.

 

Σε ποιες ηλικίες αποφασίζουν τα παιδιά;

Τα παιδιά ηλικίας 4-7 ετών μπορούν να δίνουν λύσεις σε διάφορα προβλήματα και ταυτόχρονα να αιτιολογούν την επιλογή τους. Συνήθως στηρίζονται στις δικές τους εμπειρίες για να αποφασίσουν ή σε καθιερωμένους κανόνες.

Τα παιδιά στην ηλικία των 7-8 ετών αρχίζουν να αναπτύσσουν τη λογική στη λήψη των αποφάσεων και να ακολουθούν τον τρόπο που σκέπτονται οι μεγάλοι, συνδέοντας αιτία και αποτέλεσμα.

Τα πολύ μικρότερα παιδιά, παίρνουν επίσης αποφάσεις, αλλά δεν είναι τόσο συνειδητές όσο αργότερα και δεν στηρίζονται στη λογική σκέψη, αλλά στο συναίσθημα και την παρόρμηση. Σκεφτείτε ότι ακόμη και η αηδία που εκφράζει το μωρό φτύνοντας το φαγητό που δεν του αρέσει, είναι κι αυτή μια απόφαση και μια επιλογή!

 

Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς στη λήψη αποφάσεων των παιδιών;

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί επεξηγώντας το πρόβλημα. Μπορούν να ρωτήσουν το παιδί πώς αντιλαμβάνεται το ζήτημα και πώς νιώθει. Επίσης, μπορούν να ακούσουν και να λύσουν τις απορίες του. Εάν είναι μικρό, μπορείτε να του παρουσιάσετε μερικές πιθανές λύσεις και τις συνέπειές τους. Είναι πολύ χρήσιμο να αντιληφθούν τα παιδιά ότι υπάρχουν τις περισσότερες φορές περισσότερες από μία λύσεις στο κάθε πρόβλημα. Αργότερα, μπορείτε μαζί με το παιδί να συζητήσετε για το αποτέλεσμα που είχε η απόφασή του.

Σε κάθε περίπτωση, η θετική στάση του γονιού είναι πολύ σημαντική και βοηθά τα παιδιά και τους εφήβους να νιώσουν ανεξάρτητοι και υπεύθυνοι. Με αυτό τον τρόπο ωριμάζουν, μαθαίνουν στην αυτοπειθαρχία και ο γονιός έχει το ρόλο να συμβουλεύει και να διδάσκει παρά να επιβάλει ή να τιμωρεί.

Δοκιμάστε να συζητήσετε σε μια υποθετική κατάσταση τις αποφάσεις του παιδιού. Για παράδειγμα, συζητήστε τι θα έκανε εάν χανόταν από δίπλα σας στο σούπερ μάρκετ. Πώς θα ένιωθε και πώς θα αντιδρούσε; Η συζήτηση υποθετικών αληθινών προβλημάτων, μέσα από την ασφάλεια που προσφέρει το υποθετικό πλαίσιο είναι πολύ γόνιμη και βοηθά το παιδί να καταλάβει σε ποιες περιστάσεις θα κληθεί να αποφασίσει πώς να ενεργήσει.

Επίσης, τα παιδιά επωφελούνται όταν τους αναφέρουμε συχνότερα τι θα μπορούσαν να κάνουν εναλλακτικά, παρά να τους αναφέρουμε τι δεν μπορούν να κάνουν ή τι απαγορεύεται. Όσο μεγαλώνουν, θα σταματήσουν να θεωρούν τους κανόνες ως κάτι που δεν μπορούν να παραβούν και συχνά θα τους προκαλούν ή θα τους αγνοούν. Γι’ αυτό χρήσιμο είναι να κατανοήσουν ότι έχουν απόλυτη ελευθερία να πράξουν οτιδήποτε θέλουν, αλλά πως η κάθε τους ενέργεια έχει συνέπειες (καμιά φορά δυσάρεστες) για τα ίδια και για τους άλλους γύρω τους. Έτσι, προκύπτει ότι και ορισμένοι κανόνες δεν προκύπτουν αυθαίρετα, αλλά στηρίζονται στις συνέπειες που μπορεί να έχουν κάποιες ενέργειες στο κοινωνικό και ατομικό πλαίσιο.

 

Ποιές, όμως, είναι οι αποφάσεις που μπορεί να πάρει ένα παιδί;

Ένα πολύ μικρό παιδί μπορεί να αποφασίσει για παράδειγμα με ποιο παιχνίδι θα παίξει ή ποιο χρώμα θα επιλέξει για να ζωγραφίσει. Μπορεί να διαλέξει τα ρούχα του, ενώ αν είναι μπορούμε να το ρωτήσουμε «ποια μπλούζα θες, την κόκκινη ή την πράσινη;» για να περιορίσουμε τις επιλογές για τη διευκόλυνσή του.

Μεγαλύτερα παιδιά θα κληθούν να αποφασίσουν ποιος θα είναι ο «καλύτερος φίλος» τους, με ποιόν θα μοιραστούν το παιχνίδι τους ή τα μυστικά τους, ποιόν θα καλέσουν σπίτι τους και σε ποιο φίλο θα τηλεφωνήσουν.

Οι αποφάσεις μπορεί να αφορούν και ζητήματα, όπως πότε θα διαβάσουν ή ποιά εξωσχολική δραστηριότητα θα ήθελαν να ακολουθήσουν, ποιο άθλημα ή ποια τέχνη. Μπορεί, επίσης, να αποφασίζουν με ποιο γονιό ή ποιο αδερφάκι θα ήθελαν να περάσουν λίγη ώρα, ποιο φαγητό προτιμούν ή ποιο βιβλίο θα διαβάσουν πριν τον ύπνο.

Φυσικά, στα μεγαλύτερα παιδιά, το ζήτημα των αποφάσεων αγγίζει και τις εργασίες του σχολείου για το σπίτι, όπου μπορεί να είναι ένα ζήτημα καθαρά των παιδιών, δηλαδή το πόσο θα ασχοληθούν με το διάβασμά τους ώστε να είναι επαρκείς στην προετοιμασία τους. Οι γονείς μπορούν μετά να συζητήσουν τα αποτελέσματα, όποια κι αν είναι αυτά π.χ. «γιατί πιστεύεις ότι δεν έγραψες καλά στο τεστ;» ή με καλό αποτέλεσμα «γιατί πιστεύεις ότι βελτιώθηκαν οι βαθμοί σου;» ώστε να γίνει σαφής σύνδεση της απόφασης και του αποτελέσματος ή του στόχου και να ενθαρρυνθεί ή να επαινεθεί το παιδί αντίστοιχα.

 

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αφήνουμε τα παιδιά να μαθαίνουν από τα λάθη τους. Μπορεί να είναι επίπονο για έναν γονιό να αφήσει το παιδί να κάνει λάθος και να πονέσει ή να είναι δελεαστικό να του προσφέρει την έτοιμη απάντηση. Όμως, είναι ο καλύτερος τρόπος για να ωριμάσουν, να δοκιμάσουν και να αποκομίσουν εμπειρία από αυτό, ενώ πολλές φορές δεν αποκλείεται μια φαινομενικά κακή απόφαση να έχει ένα αναπάντεχα καλό αποτέλεσμα, αντίθετα με τις προβλέψεις των γονιών!

Διαβάστε επίσης...