Αρχική σελίδα ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΦΡΟΝΤΙΔΑ Τηλεόραση: φίλος ή εχθρός για τα παιδιά;

Τηλεόραση: φίλος ή εχθρός για τα παιδιά;

Η τηλεόραση, όχι ως συσκευή, αλλά ως επικοινωνιακό μέσο, λειτούργησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα επίσημα το 1966, έγινε έγχρωμη το 1979 και το 1987 η κρατική τηλεόραση παύει να μονοπωλεί τις οθόνες μας και ξεφυτρώνουν οι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί, που διαμόρφωσαν εκείνοι κυρίως το τοπίο μέχρι σήμερα. Τα παιδιά μας μεγαλώνουν σε έναν κόσμο, που η ύπαρξη της τηλεόρασης είναι τόσο αυτονόητη, όσο και το ηλεκτρικό ρεύμα και το τρεχούμενο νερό και στα σπίτια που ζουν, υπάρχει από μία συσκευή τηλεόρασης σχεδόν σε κάθε δωμάτιο. Επίσης, υπάρχει και ο «κολλητός φίλος» της τηλεόρασης, δηλαδή η συσκευή για τα DVD και τα μακρινά ξαδέρφια της, που είναι οι υπολογιστές και τα βιντεοπαιχνίδια.

Κατά καιρούς δημοσιεύονται έρευνες, στατιστικές, εκτιμήσεις ειδικών και σχόλια, σχετικά με την επίδραση της τηλεόρασης, τα οφέλη ή όχι που προσφέρει στα παιδιά και τους μεγάλους και τη σχέση που θα έπρεπε να έχουν τα παιδιά με αυτήν. Αρκετοί γονείς, προβληματίζονται λιγότερο ή περισσότερο σχετικά με τη χρήση της από τα παιδιά τους και πραγματικά, οι πληροφορίες που δέχονται είναι πολλές φορές αντιφατικές, αφού υπάρχουν πολλοί υποστηρικτές της, αλλά και κάποιοι πολέμιοί της. Ποιά είναι η αλήθεια και τι μπορούν να προτείνουν στα παιδιά τους, που να είναι ταυτόχρονα ρεαλιστικό και λειτουργικό, αλλά και ωφέλιμο, χωρίς να είναι επιζήμιο;

Ποιός είναι ο ρόλος της τηλεόρασης στο δικό σας σπίτι;
Όπως με καθετί, η σχέση του παιδιού με την τηλεόραση θα διαμορφωθεί κυρίως με βάση τη σχέση που έχει ο γονιός και η υπόλοιπη οικογένεια με την τηλεόραση. Για παράδειγμα, όταν η τηλεόραση σε ένα σπίτι παίζει όλη την ημέρα ως background, θα είναι δύσκολο να πείσετε το παιδί σας να κλείσει την τηλεόραση για να διαβάσει τα μαθήματά του. Αντίθετα, εάν όπως πίνετε ένα ποτήρι νερό όταν διψάτε, ανοίγετε την τηλεόραση να δείτε κάτι που σας αρέσει και στη συνέχεια την κλείνετε και ασχολείστε με κάτι άλλο, το ίδιο θα κάνει και το μικρό σας όταν τελειώσει το παιδικό του και δεν θα ενδιαφερθεί να την αφήσει ανοιχτή περισσότερο. Επίσης, εάν είναι το κύριο μέσο ψυχαγωγίας της μαμάς ή του μπαμπά, σίγουρα θα γίνει επίσης το κύριο μέσο ψυχαγωγίας και του παιδιού, έστω κι αν εκείνο έχει διαφορετικές ευκαιρίες και δυνατότητες επιλογών.

Τι λένε οι ειδικοί
Πρέπει να αναφέρουμε, ότι κατά καιρούς έχουν γίνει αρκετές μελέτες, σύμφωνα με τις οποίες έχει παρατηρηθεί ότι η τηλεόραση διεγείρει το ανώριμο νευρικό σύστημα των μωρών και των νηπίων, που συχνά εμφανίζουν διέγερση και δυσκολία στον νυχτερινό τους ύπνο στη συνέχεια. Η παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων πολλές ώρες την ημέρα αδρανοποιεί το σώμα των παιδιών και συνδέεται με την παχυσαρκία και επίσης με τη δυσλεξία και την έλλειψη συγκέντρωσης, που θα γίνουν εμφανή στη σχολική ζωή του παιδιού. Ιδιαίτερα, οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα μωρά κάτω των 2 ετών, που βρίσκονται σε καθοριστικό στάδιο για την ανάπτυξή τους και συστήνουν να μη βλέπουν καθόλου τηλεόραση. Μάλιστα, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής είναι ιδιαίτερα απόλυτη στη σύσταση αυτή, όπως μπορείτε να διαβάσετε κι εσείς στη διεύθυνση http://www.aap.org/sections/media/toddlerstv.htm (στα αγγλικά). Επίσης, ως προς την ποιότητα των προγραμμάτων, δυστυχώς μέσα από την τηλεόραση τα παιδιά παρακολουθούν σκηνές με βία και εγκλήματα, κάτι που τα εξοικειώνει με αυτή τη συμπεριφορά. Θυμηθείτε, επίσης, πως μόνο τα παιδιά πάνω από έξι ετών έχουν κάνει σαφή διαχωρισμό μεταξύ της φαντασίας και της πραγματικότητας.

Τι σκέφτονται οι γονείς
Ως γονείς, οπωσδήποτε προβληματίζεστε και αναρωτιέστε πού μπορεί να βρεθεί μια ισορροπία που να σέβεται τα παιδιά, τις ανάγκες τους, αλλά ταυτόχρονα να είναι πραγματοποιήσιμη και ρεαλιστική. Εδώ δεν θα σας δώσουμε συγκεκριμένες συνταγές, αλλά μερικές αφορμές, ώστε να προβληματιστείτε εσείς οι ίδιοι και να βρείτε τη λύση που ταιριάζει στη δική σας οικογένεια και στον τρόπο ζωής σας. Καταρχήν, σκεφτείτε, όταν αποκτήσετε το πρώτο σας παιδάκι, πως είναι μια καλή αφορμή να αναθεωρήσετε ίσως κι εσείς τη σχέση σας με την τηλεόραση. Σκεφτείτε πόσες ώρες παρακολουθείτε εσείς την ημέρα, εάν είναι πολλές και εάν μπορείτε να τις μετριάσετε και να δοκιμάσετε κάτι διαφορετικό για συντροφιά και ψυχαγωγία, όπως το ραδιόφωνο, τα CD σας, ένα τηλεφώνημα με τους φίλους σας ή κινηματογράφο και θέατρο. Αναρωτηθείτε εάν όντως είναι απαραίτητο να είναι αναμμένη, ιδιαίτερα όταν είστε με τα παιδιά σας.

Πόση ώρα;
Επειδή το mamakid γενικά δεν προτιμάει τις «συνταγές», δεν θα σας δώσουμε κάποιο νούμερο. Πολλοί ειδικοί και παιδίατροι αναφέρουν αριθμούς, όπως π.χ. 1-2 ώρες την ημέρα, για παιδιά άνω των 3 ετών, που θα πρέπει οπωσδήποτε να λάβουμε σοβαρά υπόψη. Το βασικότερο, όμως, είναι να δείξετε στο παιδί σας ότι υπάρχει προγραμματισμός και όρια στη χρήση της τηλεόρασης, από όλους. Αυτό ίσως δυσκολέψει, όσο το παιδί μεγαλώνει, αλλά σίγουρα μια καλή ιδέα είναι να μην υπάρχει τηλεόραση στο παιδικό ή εφηβικό δωμάτιο. Δείτε τι ανάγκη έχει το δικό σας παιδί. Ένα παιδί που είναι δραστήριο όλη την ημέρα, ίσως το χαλαρώνει να δει ένα DVD πριν κοιμηθεί, ενώ ένα υπέρβαρο παιδί που βλέπει αρκετές ώρες τηλεόραση και την προτιμάει από μια βόλτα στην παιδική χαρά, θα χρειαστεί ενθάρρυνση για να τη μειώσει.

Τι βλέπει το παιδί μου;
Το πιο βασικό, τελικά, είναι όχι το πόση ώρα βλέπει το παιδί σας τηλεόραση, αλλά το τι βλέπει. Δυστυχώς, το τηλεοπτικό πρόγραμμα των ιδιωτικών κυρίως σταθμών, αλλά και των κρατικών, δείχνει να αγνοεί πλήρως τους μικρούς τηλεθεατές, αφού τα παιδικά προγράμματα είναι ελάχιστα και προβάλλονται κυρίως το σαββατοκύριακο ή τις καθημερινές πολύ νωρίς το πρωί. Το μεσημέρι και το απόγευμα, λοιπόν, που το μικρό σας θέλει να δει τηλεόραση, προβάλλονται προγράμματα, που συχνά με το άλλοθι της «ενημέρωσης» ή των «κοινωνικών θεμάτων», θα «μορφώσουν» το παιδί σας για θέματα, όπως σεξ, έγκλημα, κουτσομπολιό και πολλά άλλα. Η συμβουλή μας; Αγαπήστε το DVD player και το βίντεο κλαμπ της γειτονιάς σας. Επιλέξτε εσείς τι θα δει και επιλέξτε με βάση την ηλικία του και τα γούστα του.

Διαλέξτε ανάμεσα στα παιδικά DVD και, ακόμα καλύτερα, δείτε τα πρώτα εσείς, για να διαπιστώσετε μόνοι σας πόσο κατάλληλα είναι για το παιδί σας. Η αλήθεια είναι, πως μετά από μία φουρνιά κινουμένων σχεδίων που ήταν τουλάχιστον κακόγουστα και αντιαισθητικά, έχουν βγει στην κυκλοφορία ενδιαφέροντα παιδικά προγράμματα, που μέσα από τη διασκέδαση, έχουν ταυτόχρονα παιδαγωγικό χαρακτήρα. Ένα τέτοιο πρόγραμμα, μπορεί να δει το παιδί σας τις καθημερινές στην ΕΤ1, στις 9.20 το πρωί, που ονομάζεται «Οι Μικροί Αϊνστάιν» και έχει στοιχεία τέχνης και μουσικής. Παιδικά που σας προτείνουμε για μικρά παιδιά (μέχρι περίπου 5 χρονών) είναι «Ο Μπομπ ο μάστορας», η «Χάιντι», τα «Στρουμφάκια», ο «Νόντυ» κ.α. Επίσης, οι κλασσικές ταινίες κινουμένων σχεδίων της Disney, όπως «Τα 101 Σκυλιά της Δαλματίας», «Η Μικρή Γοργόνα», «Ο Ντάμπο» κ.α., αν και υπάρχουν ορισμένες φορές σκηνές που μπορεί να φοβίσουν ακόμα και ένα τετράχρονο αγοράκι. Ανακαλύψτε τις παιδικές ταινίες με ηθοποιούς της Disney που έχουν ευχάριστη μουσική για το πιτσιρίκι σας.

Επίσης, μην υποτιμάτε τα ντοκιμαντέρ, ιδιαίτερα με ζώα ή τον θαλάσσιο βυθό, που αποτελούν κάτι πολύ καινούριο και ενδιαφέρον για το πιτσιρίκι σας και θα το αφήσουν με το στόμα ανοιχτό. Γιατί όχι, γνωρίστε του τις παλιές καλές ελληνικές ταινίες, και τέλος, φροντίστε να μη βλέπουν τα παιδιά σας πράγματα που δεν ενδείκνυνται ή δεν προορίζονται για την ηλικία τους, μεταξύ των οποίων είναι και οι διαφημίσεις. Εάν δεν υπάρχει λόγος να είναι ανοιχτή η τηλεόραση, κλείστε τη, γιατί οι διαφημίσεις των προϊόντων, όσο και οι διαφημίσεις των ταινιών τις περισσότερες φορές έχουν σκηνές που αντενδείκνυνται για παιδιά.

Πώς  βλέπουν τηλεόραση
Μα, υπάρχουν πολλοί τρόποι να βλέπει κάποιος τηλεόραση; Ναι, φυσικά! Κι αν για τους μεγάλους δεν έχει τόση σημασία, για τα παιδιά μπορεί να σημαίνει αρκετά. Δείτε τηλεόραση μαζί με το μικρό σας πιτσιρίκι και σχολιάστε ό,τι συμβαίνει. Ένα μικρό παιδάκι 2 ή 3 χρονών θα χαρεί να δει μαζί σας τηλεόραση και να του εξηγείτε όσα συμβαίνουν, ώστε να τα γνωρίζει καλύτερα. Σχολιάστε, κάντε κριτική σε όσα βλέπετε και βοηθήστε το να κατανοήσει την εικόνα και την ιστορία. Έτσι, ούτε το παιδί θα απομονωθεί σε έναν δικό του κόσμο και ταυτόχρονα θα του διδάξετε ότι όσα βλέπουμε στην τηλεόραση επιδέχονται την κριτική μας και μπορούμε να τα αμφισβητούμε, εάν θέλουμε. Αυτό δε χρειάζεται να το κάνετε συνέχεια, αρκεί να συμβαίνει πού και πού ή κάθε φορά που βλέπετε κάτι καινούριο, αλλά βοηθάει πολύ να καταλάβει το παιδί σας ότι εσείς οι ίδιοι δεν δέχεστε την αυθεντία της τηλεόρασης και, αφού σε εσάς έχει πρώτα το παιδί εμπιστοσύνη, δεν θα τη δεχτεί και αυτό.

Προτείνετε εναλλακτικές λύσεις
Για να μην καταλήξει το παιδί σας να ψυχαγωγείται κυρίως από την τηλεόραση, θα πρέπει να του  προτείνετε άλλους τρόπους να διασκεδάζει και να περνά τον χρόνο του και να τους υιοθετεί ως τρόπο ζωής. Πάντα η παρέα των άλλων παιδιών είναι η καλύτερη επιλογή. Παίξτε μαζί του, βγείτε έξω, κάντε βόλτες, πηγαίνετε στην παιδική χαρά, αθληθείτε, καλέστε φίλους, κάντε κάτι δημιουργικό όπως χειροτεχνίες, διαβάστε ένα βιβλίο, ζωγραφίστε, πηγαίνετε σε παιδικό θέατρο ή σε παιδικά εργαστήρια. Υπάρχουν άφθονα πράγματα να κάνετε μαζί με το παιδί σας, που θα διασκεδάσουν κι εσάς.

Η τηλεόραση μπορεί να είναι καλή
Η τηλεόραση μπορεί όντως να είναι καλή, εάν εσείς της κάνετε καλή χρήση και τη συστήσετε όπως πρέπει στο παιδί σας. Πράγματι μπορεί να είναι ένα πολύ ισχυρό ψυχαγωγικό, παιδαγωγικό και εκπαιδευτικό μέσο, όταν προβάλλει τα κατάλληλα προγράμματα. Δυστυχώς, αυτό απαιτεί από τους γονείς μία προσπάθεια παραπάνω, αφού οι τηλεοπτικοί σταθμοί δεν είναι σύμμαχοί τους σε αυτή την προσπάθεια. Βάλτε όρια, αναζητήστε κατάλληλα και ποιοτικά παιδικά προγράμματα, κάντε την τηλεόραση φίλη σας και δώστε της τη θέση που της αρμόζει.

Διαβάστε επίσης...