Τι γίνεται όταν ο θυμός του παιδιού σας έρχεται σαν μια... καταιγίδα που ισοπεδώνει τα πάντα στο πέρασμά της; Πώς αντιμετωπίζεται ένα θυμωμένο πιτσιρίκι, που αδυνατεί να ελέγξει το θυμό του;

Ο θυμός είναι ένα ανθρώπινο συναίσθημα που όλοι οι άνθρωποι νιώθουν, είτε είναι μικροί είτε μεγάλοι. Εκφράζει δυσαρέσκεια, οργή, πιθανότατα αισθήματα αδικίας και απογοήτευσης.

Όλοι οι άνθρωποι, όπως και τα παιδιά, είναι ελεύθερα να αισθάνονται όπως θέλουν, αλλά το ζήτημα είναι πώς εκφράζει ο καθένας τα συναισθήματά του προς τα έξω, πώς τα διαχειρίζεται μέσα του και πώς η συμπεριφορά που προκύπτει από αυτά επηρεάζει τους άλλους.

Τι είναι οι κρίσεις θυμού

Είναι συχνό φαινόμενο στην αναπτυξιακή πορεία του παιδιού σας να εκφράσει το θυμό του αρκετά έντονα σε σημείο που να μην μπορείτε να συνεννοηθείτε μαζί του, ούτε να το σταματήσετε. Οι λεγόμενες «κρίσεις θυμού» ή κρίσεις οργής ή «συναισθηματικές καταιγίδες» παρατηρούνται κοντά στα 2 χρόνια των παιδιών και δικαιολογούνται εν μέρει από την αναπτυξιακή φάση στην οποία βρίσκονται, κατά την οποία οι ορμές του το κατακλύζουν και δεν έχει μάθει ακόμη να τις συγκρατεί και να τις διαχειρίζεται.

Γενικότερα παρατηρούνται στη νηπιακή και προσχολική ηλικία, ιδιαίτερα όταν το παιδί δεν μπορεί να συγκρατήσει και να εκφράσει ομαλά το θυμό του, αλλά και όταν δεν έχει ανεπτυγμένη τη δεξιότητα της ομιλίας ή δεν είναι ο τρόπος που ακόμη θα επιλέξει για να εκφραστεί.

Αυτό δεν είναι μια δικαιολογία για οτιδήποτε κάνει το πιτσιρίκι σας, αλλά σας βοηθά να κατανοήσετε τη φάση στην οποία βρίσκεται και σας οδηγεί να δείτε τι μπορείτε να περιμένετε από εκείνο.

Οι κρίσεις θυμού μπορεί να εκφραστούν με φωνές, τσίριγμα ή  έντονο κλάμα. Μπορεί να δείτε το παιδί σας να πέφτει στο πάτωμα σκούζοντας, μόνο επειδή του αρνηθήκατε κάτι ή ακόμα και να βρεθείτε στη δυσάρεστη θέση να προσπαθήσει να στραφεί εναντίον σας , π.χ. να σας χτυπήσει ή να εκφραστεί λεκτικά. Οι στιγμές αυτές είναι αρκετά δυσάρεστες και κάνουν κάθε γονιό να νιώσει άβολα, ιδιαίτερα όταν συμβαίνουν σε δημόσιο χώρο με πολλούς θεατές…

Πώς να τις αντιμετωπίσετε

Το πρώτο όπλο σας σε μια τέτοια κατάσταση είναι η ψυχραιμία. Διατηρήστε την ψυχραιμία σας για να μπορέσετε να διαχειριστείτε και να ομαλοποιήσετε την κατάσταση. Αδιαφορήστε για τους γύρω και χειριστείτε το θέμα όπως θα κάνατε αν ήσασταν μόνοι με το παιδί στο σπίτι. Ακόμη κι αν βρίσκεστε στην ουρά του ταμείου στο σούπερ μάρκετ, πάρτε το μικρό σας λίγο στην άκρη με ηρεμία, ώστε να μην εμποδίζετε και να έχετε το χρόνο να επικοινωνήσετε μαζί του.

Αρχικά, παραμείνετε όσο μπορείτε ήρεμη και μιλήστε με σιγανή και ήρεμη φωνή. Δείξτε ότι δεν επηρεάζεστε από το «σόου» που ξεκινάει, ώστε να ενδώσετε σε ό,τι ζητάει. Το κλειδί είναι πως όσο μεγαλύτερη αδιαφορία δείξετε, τόσο πιο πολύ θα αποτύχει το «κόλπο» του, οπότε θα το αποθαρρύνετε να το ξαναχρησιμοποιήσει. Εάν ενδώσετε και του κάνετε αμέσως το χατίρι, του δηλώνετε στην ουσία πως έχει στα χέρια του έναν επιτυχημένο τρόπο να σας χειρίζεται και φυσικά θα το ξαναδοκιμάσει!

Όσο εκδηλώνεται η κρίση θυμού, τις περισσότερες φορές δυστυχώς δεν μπορείτε να κάνετε πολλά πράγματα, παρά να αφήσετε τη μπόρα να περάσει. Εφόσον το παιδί δεν χτυπάει κάποιον ή δεν δημιουργεί πρόβλημα σε κανέναν (εκτός από το θέαμα που προσφέρει!) δώστε του λίγο χρόνο να ξεσπάσει το θυμό του, αφού λίγο μπορείτε να το επηρεάσετε σε αυτή τη φάση.

Εάν το φαινόμενο συνεχίζεται, αρχίστε να μιλάτε ήρεμα προσπαθώντας να του πείτε ότι καταλαβαίνετε ότι είναι θυμωμένο και ότι καλύτερα να ηρεμήσει και να το συζητήσετε αργότερα.

Εάν το παιδί συμπεριφέρεται βίαια, π.χ. σας χτυπάει, μην το επιτρέπετε. Μιλήστε σταθερά και αυστηρά και πείτε του να σταματήσει να σας χτυπάει. Δείξτε του ότι επιτρέπεται να θυμώνει, αλλά υπάρχουν όρια στο πώς θα εκφράζει το θυμό του.

Μετά την κρίση θυμού

Όταν το παιδί σας είναι ήρεμο, ξεκινήστε μαζί του μια συζήτηση σχετικά με αυτό που προηγήθηκε. Εξηγήστε του τι δεν σας άρεσε, τι έκανε σωστά και τι όχι. Εξηγήστε τι δεν επιτρέπεται, τι είναι άσχημο και γιατί. Πολύ πιθανό το μικρό σας τώρα που είναι ήρεμο να καταλάβει αρκετά πράγματα. Μην περιμένετε θαύματα, δηλαδή να μην υπάρξει ξανά κρίση θυμού, καθώς η διαδικασία θέλει αρκετό χρόνο για να έχει αποτελέσματα. Σημασία έχει να βλέπετε ότι γίνονται μικρά βήματα και το παιδί σας να συνειδητοποιεί τα βασικά όρια.

Ρωτήστε τι το έκανε να θυμώσει και δείξτε κατανόηση και σεβασμό στα συναισθήματά του. Πείτε του ότι το να συζητάει για αυτό που του προκάλεσε τον θυμό είναι μια πολύ καλή κίνηση και επαινέστε το. Αν θεωρείτε ότι η αιτία δεν είναι πολύ δικαιολογημένη (π.χ . θύμωσε επειδή δεν αγοράσατε πέντε παιχνίδια από ένα μαγαζί)  αφού δείξετε ότι σέβεστε την άποψή του, μπορείτε να το βοηθήσετε να αμφισβητήσει την κρίση του και να προβάλετε τα δικά σας επιχειρήματα.

Εξηγήστε πως είναι άλλο πράγμα να θυμώνουμε και άλλο να φωνάζουμε ή να χτυπάμε. Πείτε του ότι μπορεί να κάνει πράγματα μέσα στον θυμό του για τα οποία μπορεί να μετανιώσει αργότερα, όπως να χτυπήσει το αδερφάκι του.

Τι επιδεινώνει τις κρίσεις θυμού

Υπάρχουν παράγοντες που κάνουν το φαινόμενο πιο έντονο και μπορεί να αφορούν την ξεχωριστή προσωπικότητα του κάθε παιδιού, το περιβάλλον και ο τρόπος που εκδηλώνουν το θυμό τους οι ίδιοι γονείς, που στην ουσία αποτελούν πρότυπα συμπεριφοράς στις μικρές ηλικίες.

Άλλοι παράγοντες είναι, φυσικά, εάν το παιδί έχει κοιμηθεί καλά ή όχι, εάν είναι άρρωστο ή εάν υπάρχουν πηγές άγχους εκείνη την περίοδο, όπως μετακόμιση, νέο σχολείο, αποχωρισμός από τη μαμά, νέο αδερφάκι, διαζύγιο γονιών ή άλλα προβλήματα στην οικογένεια.

Υπάρχουν πολλά  που μπορείτε να αναρωτηθείτε για να αξιολογήσετε εάν υπάρχουν παράγοντες που δυσκολεύουν το δικό σας παιδί να διαχειριστεί τις κρίσεις θυμού ή τις παρατείνουν για μεγάλο διάστημα.

Για παράδειγμα:

• Μήπως προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή σας γιατί θεωρεί ότι δεν του διαθέτετε αρκετό χρόνο;
• Μήπως πιέζετε υπερβολικά το παιδί σας να επιτύχει κάποιες δεξιότητες, όπως π.χ. να βγάλει την πάνα πριν είναι έτοιμο;
• Μήπως το μαλώνετε συχνά χωρίς να του εξηγείτε τον λόγο και τι δεν έκανε σωστά;
• Μήπως έχει συνηθίσει να του γίνεται πάντα το χατίρι;
• Μήπως έχει «διδαχτεί» πως δεν είστε σταθερή στις αποφάσεις σας και πως αν γκρινιάξει θα πετύχει αυτό που θέλει;
• Το επαινείτε αρκετά όταν η συμπεριφορά του είναι καλή;
• Είστε δίκαιοι και συνεπείς στα ζητήματα πειθαρχίας;
• Μήπως κάποιος ή κάποιοι από τους ενήλικες γύρω του (γονείς ή όσοι φροντίζουν το παιδί) εκφράζουν το θυμό τους ξεσπώντας επίσης με απότομο τρόπο;

Όταν η διαχείριση του θυμού είναι δύσκολη υπόθεση

Οι ειδικοί δίνουν αρκετές συμβουλές στην περίπτωση παιδιών που δυσκολεύονται να διαχειριστούν τον θυμό τους. Το βασικό χαρακτηριστικό τους είναι να οδηγηθούν σε μια συμπεριφορά πιο αποδεκτή, που δεν θα βλάπτει τους άλλους, αλλά θα τα βοηθήσει να ηρεμήσουν και να μη δυναμιτίζουν περισσότερο την κατάσταση.

Η λογική είναι να προσφέρετε στα παιδιά μια διέξοδο, έναν τρόπο αποδεκτό, με τον οποίο θα μπορέσουν να εκφραστούν. Έτσι, μπορείτε να του πείτε ότι όταν θυμώνει μπορεί να φωνάξει στο δωμάτιό του ή να σφίξει στο χέρι του ένα μαξιλάρι, ένα μπαλάκι ή ένα μπαλάκι από πλαστελίνη. Με αυτούς τους τρόπους το βοηθάτε να "ξεσπάσουν" και να αποβάλλουν την ένταση χωρίς να στραφούν προς τους άλλους.

Οι κρίσεις θυμού απαιτούν πολλή υπομονή και ψύχραιμη αντιμετώπιση εκ μέρους του γονιού. Εάν δυσκολεύεστε πολύ να αντιμετωπίσετε τις κρίσεις θυμού του παιδιού σας και προβληματίζεστε για την έντασή τους και δεν βρίσκετε τρόπους να μπορέσετε να συζητήσετε με το παιδί σας για αυτό που συμβαίνει, μη διστάσετε να ρωτήσετε κάποιον ειδικό, ο οποίος θα μπορέσει να σας δώσει λύσεις και προτάσεις προσαρμοσμένες στη δική σας οικογένεια.

Ημερ/νία δημοσίευσης: 28 Ιουνίου 2011